De stad als een ruimteschip, geheel zelfvoorzienend, circulair en zonder gebruik van nieuwe grondstoffen.
Circulariteit wordt steeds belangrijker, maar nergens is het van zulk vitaal belang als tijdens een lange ruimtereis. Kan de technologie die in de ruimtevaart wordt gebruikt om astronauten van eten, drinken en zuurstof te voorzien gebruikt worden om steden circulair te maken? Op Marineterrein Amsterdam is nu een experiment gaande om daar achter te komen: Space for Food.
Het is een van de belangrijkste vragen bij lange ruimtereizen: hoe zorgen we ervoor dat astronauten in leven blijven als het simpelweg niet mogelijk is om eindeloos veel voedsel- en watervoorraden mee te nemen? Het antwoord is circulariteit; alle mogelijke grondstoffen uit afval(water) hergebruiken om er nieuwe voedingsstoffen mee te maken.
Stad als ruimteschip
Kunnen we dit concept op steden toepassen? Afval is er immers genoeg en een circulaire stad zou een veel kleinere impact op het klimaat hebben dan nu het geval is. De stad als een ruimteschip, geheel zelfvoorzienend, circulair en zonder gebruik van nieuwe grondstoffen.
Test met afvalwater
Een grote opgave, maar met het Space for Food-project wordt alvast een stap in de goede richting gezet. In een felgele container op het Marineterrein wordt nu getest of het afvalwater van de naastgelegen Brouwerij Homeland gebruikt kan worden om bacteriën te voeden die op hun beurt weer gebruikt kunnen worden als voedingsstof voor bijvoorbeeld planten of gewassen.
Bacteriën als plantenvoeding
‘Het is nogal een ingewikkeld proces’, lacht onderzoeker Tabea Hertel. ‘In een zogeheten raceway reactor cultiveren we paarse bacteriën. Daar voegen we het afvalwater van de brouwerij aan toe en de bacteriën “eten” de voedingsstoffen die in dat water zitten. Zo verzamelen ze biomassa en dat kan gebruikt worden om planten mee te bemesten. We oogsten dus als het ware de bacteriën en mineraliseren ze vervolgens om ze geschikt te maken als plantenvoeding.’
Verticale landbouw
Het doel van het project is om erachter te komen onder welke omstandigheden de bacteriën zich het snelst ontwikkelen, om zodoende de potentie en schaalbaarheid van deze ruimtevaarttechnologie in een stedelijke omgeving te onderzoeken. Tabea: ‘Denk bijvoorbeeld aan geheel circulaire gebouwen die met een “gesloten kring” hun afval tot nieuwe grondstoffen en schoon water verwerken. Dat kan vervolgens gebruikt worden voor vertical farms in het gebouw.’ De voedingsstoffen die Space for Food uit het afvalwater van de brouwerij haalt worden in samenwerking met GROWx getest op bruikbaarheid als mest.
Circulaire samenleving
In het verlengde van dit project droomt Tabea van een geheel circulaire samenleving. ‘Close the loop’, zoals ze het zelf noemt. En dat is volgens haar hard nodig. ‘We leven op een planeet met een eindige hoeveelheid grondstoffen. Fosfor, bijvoorbeeld, is maar op een paar plekken in de wereld te delven en over honderd jaar is de voorraad op. Dan kunnen we het alleen nog verkrijgen door het terug te winnen uit afval. De enige duurzame oplossing is dus circulariteit en zoveel mogelijk materialen hergebruiken tot we geen nieuwe grondstoffen meer hoeven te gebruiken.’
Space for Food wordt gecoördineerd door SEMiLLA IPStar in samenwerking met AMS Institute, Universiteit Antwerpen, GROWx en Nijhuis. Dit project is onderdeel van Marineterrein Amsterdam Living Lab.
Tekst: Sjoerd Ponstein
